Marek Aureliusz RozmyĹlania

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

rozumowania, ani w tej, że ma dążności społeczne. A gdy cię ból dotknie,
niech cię zawsze umocni zdanie Epikura, że nie jest on ani niemożliwy do
zniesienia, ani wieczny, o ile sobie przypomnisz, że wszystko jest
ograniczone, i o ile go twa wyobraznia nie powiększy. I o tym pamiętaj, że
wiele przykrości, które są tym samym, co ból, przecież uchodzi naszej
uwagi, tak że nie czujemy, że są przykre, na przykład bezsenność,
gorączka, brak apetytu. Gdyby ci się więc co z tego wydało przykre,
powiedz sobie, że ulegasz bólowi.
65. Bacz, byś nie postępował tak wobec ludzi nie mających uczuć ludzkich,
jak ludzie nie mający uczuć ludzkich wobec ludzi.
66. Skąd mamy tę pewność, że Telauges szlachetnością charakteru nie
przewyższał Sokratesa? Nie jest bowiem powodem dostatecznym to, że
Sokrates zmarł chlubniej i że z większą bystrością toczył rozmowy z
sofistami lub że z większą wytrwałością noce pod gołym niebem
przepędzał, lub że, gdy mu rozkazano przyprowadzić Salamińczyka,
uważał za rzecz szlachetniejszą nie usłuchać rozkazu, lub że nadęty
chodził sobie po ulicy, co by mogło najbardziej zastanawiać, gdyby było
prawdziwe. Ale to należy uwzględnić, jakimi zaletami obdarzoną duszę
miał Sokrates: czy wystarczało mu to, że postępuje z ludzmi
sprawiedliwie, a wobec bogów pobożność okazuje w ten sposób, że się nie
unosi gniewem na widok przestępstwa ani nie żyje w służbie
nieświadomości i że losu, który mu w całości wymierzono, nie przyjmuje
jakoby coś wrogiego, i że nie dzwiga go jako coś nie do zniesienia, i że
jego umysł nie odczuwa zachcianek ciała.
67. Natura nie związała ciebie tak silnie z masą materii, byś nie mógł się
starać o odgraniczenie się od niej, a spełniania obowiązku nie mógł
uczynić zawisłym od samego siebie. Zdarza się bowiem, że ktoś jest
mężem boskim, a nie zostaje przez nikogo zauważony. O tym zawsze
pamiętaj. I o tym pamiętaj, że szczęście życia zawisło od malutkiej liczby
warunków. A gdyś stracił nadzieję zostania dialek-tykiem i przyrodnikiem,
niech cię to nie skłania do zaniechania postanowienia, że będziesz wolny i
skromny, i obywatelskim duchem przejęty, i bogu posłuszny.
68. Można bez przymusu żyć w największym spokoju ducha, chociażby
wszyscy krzyczeli, co się im zachce, i chociażby dzikie zwierzęta
rozszarpywały te członeczki otaczającej cię oto powłoki. Cóż bowiem
stanowi przeszkodę, aby wśród tego wszystkiego umysł twój nie utrzymał
się spokojnym i zdolnym do wydania trafnego sądu o tym, co cię spotyka,
i gotowym do skorzystania z materiału nadarzonego? A więc, że sąd w ten
sposób przemawia do zdarzenia: tym jesteś w swej istocie, chociaż czym
innym się wydajesz w mniemaniu. A zdolność duszy do zużytkowania
zdarzenia tak przemawia do zdarzenia: ciebiem szukała. Zawsze bowiem
w bezpośredniej terazniejszości szukani tworzywa do uprawiania cnoty
rozumnej i obywatelskiej i w ogóle sztuki ludzkiej albo boskiej. Wszelkie
bowiem zdarzenie jest całkiem zwyczajne dla boga lub człowieka. I nie
jest ani nowe, ani do zniesienia trudne: owszem, znane i łatwe.
69. Jest to cechą charakteru doskonałego, że przeżywa dzień każdy jako
ostatni i ani niczym się nie trwoży, ani w działaniu nie słabnie, ani nie jest
obłudny.
70. Bogowie- nieśmiertelni- nie czują niezadowolenia, że będą musieli
przez wieczność tak ogromną ciągle znosić tylu tak złych ludzi. Owszem,
otaczają ich zewsząd swą opieką. A ciebie, który wnet masz przestać
istnieć, to nuży, chociaż w dodatku sani jesteś jednym z grzeszników.
71. Zmieszne to, że nie usuwamy się przed grzechem własnym, co
możliwe, a usuwamy się przed obcym, co niemożliwe.
72. Co myśl rozumna i duchem obywatelskim przejęta nie uważa ani za
rozumne, ani obywatelskie, to słusznie ocenia jako rzecz siebie niegodną.
73. Jeżeliś zrobił co dobrego, a inny tego dobrodziejstwa doświadczył, po
cóż- podobny do głupca- szukasz poza tym czegoś trzeciego, a to albo
sławy dobroczyńcy, albo wzajemności?
74. Nikt nie czuje trudu, gdy korzyść jaką odnosi. A korzyścią jest
działalność zgodna z nakazem natury. Nie odczuwaj więc trudu, odnosząc
korzyść z tego, czym innym korzyść przynosisz.
75. Wszechnatura przystąpiła do stworzenia świata. Dzisiaj więc albo
wszelkie zdarzenie wydarza się jako skutek, albo nie ma podstawy
rozumnej i ten cel najważniejszy, ku któremu wysiłek swój skierowuje
wola świata. Uprzytomnienie tej prawdy napełni cię w wielu wypadkach
pogodą ducha.
KSIGA �SMA
1. l to przyczynia się do usunięcia próżności, że nie możesz już o sobie
powiedzieć, jakoby ś przeżył całe życie, a nawet od wieku młodzieńczego,
jako filozof. Ale i innym wielu, i tobie samemu jasne jest, żeś był daleki od
filozofii. Nie jesteś więc w porządku, tak że niełatwo ci już uzyskać sławę
filozofa. I stanowisko twoje stoi z tym w sprzeczności. Jeżeliś więc doszedł
do prawdziwego poznania, w czym tkwi sedno sprawy, nie dbaj o to, co o
tobie mówić będą, a niech ci wystarczy to, że resztę życia przeżyjesz
zgodnie z wolą swej natury. Zastanów się więc nad tym, czego ona
pragnie, i niech cię nic innego nie wabi. Doświadczyłeś bowiem, jakeś
błądził tu i tam, a nigdzieś nie znalazł dobra życiowego. Ani w
syllogizmach, ani w bogactwie, ani w sławie, ani w użyciu zmysłowym-
nigdzie! Na czymże ono polega? Na działaniu zgodnym z tym, czego żąda
natura człowiecza. A jak do tego dojdziesz? Mając stałe zasady, z których
płyną dążenia i czyny. A co za zasady? Zasady co do istoty dobra i zła,
przekonanie, że nic nie jest dobre dla człowieka, co go nie robi
sprawiedliwym, rozsądnym, dzielnym, wolnym, a nic złe, co nie stwarza
cech sprzecznych z wymienionymi.
2. Cokolwiek robisz, zada] sobie pytanie: w jakim stosunku pozostaje to
do mnie? Czy nie będę tego żałował? Wnet umrę, a wszystko mi będzie
obojętne. Czegóż więcej pragnę, jeżeli to, co robię, jest zgodne z
obowiązkiem istoty rozumnej i uspołecznionej, i z bóstwem mającej prawa
równe?
3. Czym jest Aleksander, Gajus i Pompejusz wobec Diogenesa, Heraklita i
Sokratesa? Ci znali istotę rzeczy i ich przyczyny, i tworzywo, a wola ich
była zawsze taka sama. A tam wzgląd na jakie rzeczy, a zależność od
jakich!
4. A choćbyś pękł, nie zmieni się postępowanie ludzi.
5. Przede wszystkim nie trać spokoju: wszystko bowiem dzieje się zgodnie
z wszechnaturą. Wnet sam nigdzie nie będziesz istniał, tak jak Hadrian i
August. Następnie z rozwagą przypatrz się tej sprawie, a wspomniawszy
na to, żeś powinien być człowiekiem dobrym, i uświadomiwszy sobie to,
czego od ciebie żąda natura człowieka, czyń to bez wahania i głoś, że ci [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki