C._G._Jung Psychologia_i

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zasłona, która by mówiła coś o poszukującym, przypomina ona zimną mgłę okrywającą
bezludne bagniska, bezcelowa jak widowisko, bez którego widz może się obejść.
U tamtego m o ż n a w y c z u ć , c o b y c h c i a ł w y r a z i ć , u t e g o c z e g o
w y r a z i ć n i e m o ż e . W obu wypadkach pojawia się tajemnicza treść. Taka seria obrazów
niezależnie od tego, czy są to rysunki, czy słowa pisane z reguły zaczyna się od
symbolu N e k y i , podróży do Hadesu, zstąpienia w nieświadomość i pożegnania się ze
światem górnym. To, co dzieje się pózniej, wprawdzie wyrażane jest jeszcze za pomocą
postaci ze świata dziennego, wskazuje jednak na sens ukryty i dlatego ma charakter
symboliczny. Tak więc Picasso zaczyna od jeszcze przedmiotowych obrazów utrzymanych w
tonach niebieskich, w niebieskiej barwie nocy, światła księżyca i wody, błękitu Tuat,
egipskiego świata podziemnego. On sam umiera, a jego dusza wjeżdża na koniu do świata
pośmiertnego. Codzienne życie czepia się go jeszcze, upomina go podchodząca do niego
kobieta z dzieckiem. Kobietą jest dla niego zarówno dzień, jak i noc, co psychologicznie
6
Nie chcemy przez to powiedzieć, że każdy, kto należy do jednej z tych dwóch grup, jest albo nerwicowcem,
albo schizofrenikiem. Taki podział oznacza jedynie, że w pierwszym wypadku zaburzenie psychiczne
doprowadzi przypuszczalnie do pojawienia się zwykłych symptomów nerwicowych, w drugim zaś do
symptomów schizoidalnych. Określenie schizofreniczny" nie znaczy bynajmniej, że mamy tu do czynienia ze
schizofrenią jako chorobą umysłową, lecz jedynie z dyspozycją czy postawą, które mogłyby stać się podłożem
poważnych powikłań psychicznych prowadzących do schizofrenii. Ani Picassa, ani Joyce'a nie nazywam
psychotykami, tylko po prostu zaliczam ich do owej dużej grupy ludzi, którzy na głębokie zaburzenie psychiczne
z natury nie reagują zwykłą psychonerwicą, lecz schizoidalnym kompleksem symptomów. To psychiatryczne
wyjaśnienie uważałem za konieczne, ponieważ moje powyższe stwierdzenie dało powód do pewnych
rzecz biorąc oznacza jasną i ciemną duszę (animę). Ciemna siedzi czyhając nań w niebieskim
zmierzchu i budząc patologiczne przeczucia. Wraz ze zmianą barw wkraczamy do świata
podziemnego. Przedmiotowość przeznaczona śmierci znajduje wyraz w przerażającym
arcydziele przedstawiającym gruzliczo-syfilityczną młodzieńczą prostytutkę. Motyw
prostytutki występuje po raz pierwszy wraz z wkroczeniem w świat pośmiertny, gdzie jako
dusza zmarły spotyka innych zmarłych. Mówiąc zmarły" mam na myśli tę osobowość w
Picassie, która znosi los świata podziemnego, mam na myśli człowieka, który nie zwraca się
ku światu dziennemu, lecz za zrządzeniem losu kieruje się w ciemność, posłuszny nie
ideałowi uznanego piękna i dobra, ale demonicznej sile przyciągania właściwej brzydocie i
złu, które antychrześcijańsko i lucyferycznie wzbierają w nowoczesnym człowieku i dają
początek nastrojowi końca świata, jasny świat dnia przesłaniają mgłami Hadesu i zarażają
śmiertelnym rozkładem, by wreszcie niby trzęsienie ziemi zarysować go i rozbić na
fragmenty, pozostawiając resztki, gruzy, strzępy i nieorganiczne części składowe. Picasso i
wystawa jego obrazów to zjawiska charakterystyczne dla naszej epoki, podobnie jak owe
dwadzieścia osiem tysięcy ludzi, którzy obrazy te oglądali.
Z reguły nieświadomość objawia się mężczyznie w formie ciemnej postaci"
Kundry o przerażająco-groteskowej, przedpotopowej brzydocie lub infernalnej piękności,
jeśli człowiek dotknięty palcem losu należy do grupy nerwicowców. Czterem kobiecym
postaciom gnostyckiego świata podziemnego, Ewie, Helenie, Marii i Sophii, w przemianie
Fausta odpowiadają Małgorzata, Helena, Maria i abstrakcyjny pierwiastek wiecznie
kobiecego". Przemianie ulega także Picasso i w świecie podziemnym przybiera postać
tragicznego Arlekina (ten motyw znajdujemy w licznych obrazach), który podobnie jak Faust
uwikłany jest w morderstwo i w części drugiej w zmienionej postaci pojawia się ponownie.
Nawiasem mówiąc, Arlekin jest starym bogiem chtonicznym.
Od czasów Homera zstąpienie w praczasy należy do Nekyi. Faust zwraca się z
powrotem do prymitywnego świata urojeń Blocksbergu i do chimery antyku. Picasso
przywołuje niezgrabne ziemskie formy groteskowego prymitywizmu i pozwala [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki