Karol Wojtyla Poems

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

applied to certain philosophical works, such as Meditationes de prima
philosophia by Descartes, and to a certain kind of reflective poetry. Wojtyła
chose the intellectual variant of meditative literature.
He wrote mainly longer poems (several or a dozen-plus pages), dense
with philosophical and theological terms, on clearly presented and intersub-
jectively important problems, which, however, does not mean that they can
6
Quoted after Jan Paweł II, O środkach komunikacji społecznej, Warszawa 1989, p. 34.
7
Z. Herbert, Still Life with a Bridle, trans. John and Bogdana Carpenter, Vintage, 1994, p. 40.
294
sensu. Wydaje się, \e to właśnie jest owo aktualne ecce homo. Tak zwany
�zdrowy świat� staje się przedmiotem pośmiewiska i cynizmu" 6.
Trzeba dodać, i\ podobnie trzezwo i z dystansem oceniają dorobek
sztuki naszego czasu inni czołowi twórcy polskiej kultury. Zbigniew
Herbert wybiera zmysł równowagi, skromność, wierność moralnym zasa-
dom dawnych mistrzów, odrzucając pychę, szyderczą podejrzliwość, tchó-
rzostwo maskowane frazesami o postępie i wolności. Znamy to przesłanie
z wielu wierszy i wywiadów, wypowiada je jeszcze raz na marginesie
refleksji o malarstwie XVII wieku: Znakomita część sztuki współczesnej
opowiada się po stronie chaosu, gestykuluje w pustce albo mówi o historii
własnej, jałowej duszy. Dawni mistrzowie [...] afirmowali widzialną rzeczy-
wistość z natchnioną skrupulatnością i dziecięcą powagą, jakby od tego
miały zale\eć porządek świata i obroty gwiazd, trwałość niebieskiego
sklepienia"7.
Przytoczone wy\ej teoretyczne poglądy Karola Wojtyły określają w du-
\ej mierze jego dojrzałą poezję powstałą i drukowaną po II wojnie
światowej. Pierwszym opublikowanym utworem literackim była Pieśń
o Bogu ukrytym, wydana w 1946 roku. Potem ukazywały się kolejne, dłu\sze
teksty poetyckie, ogłaszane na łamach Tygodnika Powszechnego" i Zna-
ku", krakowskich pism katolickich w du\ej mierze niezale\nych od władzy
komunistycznej. Liryka powojenna Wojtyły stanowi dość jednolity świat
artystyczny poetyka niewiele się zmienia, pojawiają się nowe tematy,
motywy, idee.
Przy określeniu cech gatunkowych z pomocą przychodzi sam Autor,
wielokrotnie dokładnie podając współrzędne genologiczne utworów: w dwu
tytułach znajdujemy słowo rozwa\anie", w innych mamy myśli", w pod-
tytule dramatu poetyckiego jest słowo medytacja", w podtytułach Narodzin
wyznawców znów myśl". Tak więc autorskie powiadomienia umieszczają
omawiane tu dzieła w wa\nym dla europejskiego piśmiennictwa zbiorze
dzieł medytacyjnych, w którym mo\na wyró\nić trzy kręgi. Medytacje to
religijne rozwa\ania o męce i śmierci Chrystusa. Nazwy tej u\ywa się
równie\ przy określaniu pewnego typu dzieł filozoficznych, np. Medytacje
o pierwszej filozofii Kartezjusza. Wreszcie, nazywa się tak niektóre liryki
refleksyjne. Wojtyła wybrał intelektualistyczny wariant literatury medytacyjnej.
Jego utwory to przewa\nie du\e wypowiedzi (kilka lub kilkanaście
stron), nasycone terminami filozoficznymi i teologicznymi, podejmujące
wa\ną intersubiektywnie problematykę, dokładnie wyło\oną, co nie ozna-
6
Cyt. za: Jan Paweł II, O środkach komunikacji społecznej, Warszawa 1989, s. 34.
7
Z. Herbert, Martwa natura z wędzidłem, Wrocław 1993, s. 45.
295
be easily understood, as the subject of meditation is mysterious and barely
expressible. Such poetic messages resemble poetic treatises this literary
form was revived in the late 1940s and in the 1950s by Czesław Miłosz, who
wrote The Moral Treatise and The Poetic Treatise. Karol Wojtyła must have
also been influenced by St. John of the Cross for he wrote his doctoral
dissertation on the writings of this Spanish mystic.
The writings of Wojtyła show the persistent endeavour to synthesise the
multiple types of interhuman communication. His poetry has the form of an
objective account with a subliminal lyrical strain the speaking subject [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki